Kifid bevestigt: recht op vrije advocaatkeuze in elke fase van juridisch conflict

Wij schreven er al in 2020 over. In een zaak aanhangig gemaakt door de Belgische Advocatenordes, bepaalde het Europese Hof van Justitie dat het recht op vrije advocaatkeuze ook in een bemiddelingsprocedure bestaat. Dit recht is dus niet beperkt tot een gerechtelijke of administratieve procedure, zoals doorgaans in de algemene voorwaarden van de gemiddelde rechtsbijstandsverzekeraar staat. Daarbij legde het Hof het recht van vrije advocaatkeuze “ruim” uit, waardoor ook de voorbereidende fase hieronder valt (HvJ EU 14 mei 2020, C-667/18, ECLI:EU:C:2020:372).

Deze uitspraak past in het verlengde van het spraakmakende arrest van 2013 inzake DAS/Sneller (recht op vrije advocaatkeuze bij een gerechtelijke procedure) en in 2016 de uitbreiding naar administratiefrechtelijke procedures (bezwaar tegen ontslag bij UWV, bezwaar tegen indicatiebesluit in de zorg, Massar/DAS en Büyüktipi/Achmea, HvJ EU 7 april 2016, C-460/14, ECLI:EU:C:2016:216 en HvJ EU 7 april 2016, C5/15, ECLI:EU:C:2016:218).

Daarna was het wachten op een bevestiging dat dit voor de Nederlandse rechtsbijstandsverzekeraars ook geldt. Op 31 maart 2021 heeft het Kifid (Financieel Klachteninstituut) dit nu in een bindende uitspraak bevestigd. Het betrof een triatlete die een advocaat moest inschakelen naar aanleiding van een publicatie die haar reputatie beschadigde. De DAS Rechtsbijstand weigerde de advocaatkosten te vergoeden omdat nog geen sprake was van een gerechtelijke of administratieve procedure. Het Kifid oordeelt dat DAS Rechtsbijstand dat niet mocht weigeren, gelet op deze recente uitspraak van het Europese Hof. Het Kifid stelt vast dat deze uitspraak algemene gelding heeft binnen alle lidstaten, dus ook Nederland. Uit de uitspraak van het Europese Hof leidt Kifid het volgende af:

“Dit betekent dat een verzekerde in geval van een beroep op de rechtsbijstandverzekering in elke fase die kan leiden tot een procedure bij een rechterlijke instantie een beroep op de vrije advocaatkeuze toekomt.
Daarbij geldt wel als voorwaarde dat sprake moet zijn van een conflict, te definiëren als het bestaan van een belangentegenstelling.“

Dit is een gevoelige nederlaag voor de rechtsbijstandsverzekeraars. Deze proberen hun klanten zoveel mogelijk te bedienen met hun eigen juristen. Als iedereen op kosten van de rechtsbijstand een advocaat kan inschakelen, wordt het veel te duur. DAS Rechtsbijstand klaagde dan ook bij Kifid dat de rechtsbijstandsverzekeraar te duur zou worden als iedere verzekerde aanspraak kon maken op dit recht van vrije advocaatkeuze. Het Kifid maakt duidelijk dat dit het probleem van de verzekeraar is en niet van de verzekerde. Wél mag de verzekeraar binnen de grenzen van de polis afspraken maken met de verzekerde en de advocaat welke kosten wel en niet worden vergoed.

Zie voor de volledige bindende uitspraak van het Kifid: https://www.kifid.nl/wp-content/uploads/2021/04/Uitspraak-2021-0300-Bindend.pdf